Σκελετος.

Εξώφυλλο (1739) από λατινική έκδοση των «Εκλογών» του Φρυνίχου του Αραβίου (2ος αι. μ.Χ.), ενός απ’ τα πρώτα γραπτά υπέρ του αττικισμού και κατά της ελληνιστικής κοινής.

Από τότε που καταργήθηκε η καθαρεύουσα το 1976 σταδιακά ήρθε μία ομαλότητα μεταξύ του πώς μιλάμε και του πώς θα έπρεπε. Έτσι σταματήσαμε να κοιτάζουμε στο παρελθόν της ελληνικής γλώσσας για να μιλήσουμε σήμερα. Σταμάτησαν οι αναχρονιστικοί και παράλογοι περιορισμοί που έφερναν τους απλούς ομιλητές των ελληνικών κάθε τρεις και λίγο σε δισταγμό για το πώς θα χρησιμοποιήσουν το κοινότερο αγαθό όλων, την γλώσσα. Ακόμα χειρότερα, συχνά βρισκόταν κάποιος να κρίνει έναν άνθρωπο για την γλώσσα του, βασταζόμενος σε κάποια παραδρομή του λόγου του, έναν λάθος τύπο ή κλίση.

Σήμερα δυστυχώς φαίνεται η άλλη πλευρά του ίδιου συντηρητισμού, μόνο που για να μιλήσουμε σήμερα δεν περιοριζόμαστε απ’ τα ελληνικά του παρελθόντος, αλλά απ’ τις ξένες γλώσσες απ’ τις οποίες έχουμε δανειστεί λέξεις. Το φαινόμενο αυτό άλλοι έχουν ονομάσει Νεοκαθαρεύουσα, και έχει τις ίδιες εκφάνσεις με την καθαρεύουσα: άρνηση της εξέλιξης της γλώσσας, έλλειψη σεβασμού για την απλή γλώσσα, δοκησισοφία και αμηχανία σ’ όποιον δεν έχει ασχοληθεί με τους τύπους όσο ο συνομιλητής του.

Με την νεοκαθαρεύουσα ο ομιλητής προσπαθεί να διατηρήσει αναλλοίωτη μια ξένη λέξη την οποία χρησιμοποιεί στα ελληνικά. Αυτό κυρίως εφαρμόζεται στην γραμματική όπου για κάθε λέξη, όσα χρόνια κι αν χρησιμοποιείται στα ελληνικά, κάποιος θα μας υπενθυμίσει ότι είναι ξένη ώστε να εγκαταλείψουμε συνήθως την κλίση της. Για παράδειγμα, για την λέξη τρόικα (ρωσική αρχικά), παρ’ ότι υπήρχε στα ελληνικά πολύ πριν την κρίση και κλινόταν κανονικά, λέγαμε δηλαδή της τρόικας, πάντα σήμερα κάποιος θα πει της τρόικα. Άλλοι αμφιταλαντεύονται αν είναι της Καλιφόρνιας ή της Καλιφόρνια. Ακόμη πιο παράξενα, πάντα περιμένω σε κάποια συναυλία να ακούσω κάποιον να λέει τα κοντσέρτι, όπως και να διστάζει να πει του Μεξικού αν και γι’ αυτό δεν ετίθετο ποτέ ζήτημα μιας και το Μεξικό στα ισπανικά λέγεται Μέχικο, το οποίο διαφέρει πολύ. Τέλος, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που προσπαθούμε να διατηρήσουμε και την φωνολογία της γλώσσας απ’ την οποία δανειζόμαστε, εξού και το περίφημο σοκολατάκι της Ντόρας Μπακογιάννη.

Έτσι η νεοκαθαρεύουσα (και πάλι) έρχεται να γεμίσει σύγχυση την καθημερινή μας γλώσσα. Κυρίως δημιουργεί «όγκους» στα ελληνικά, οι οποίοι δεν μπορούν να αφομοιωθούν, ώστε τα ελληνικά δεν εμπλουτίζονται ούτε εξελίσσονται. Αν με ρωτήσει κανείς, δεν βρίσκω λόγο να θέλω να διατηρήσω μια ξένη λέξη αναλλοίωτη στα ελληνικά. Εγώ θέλω να την πάρω και να την βάλω μες στο σύστημα της κλίσης που έχουν τα ελληνικά και δίνουν την δυνατότητα να καταλάβει μονολεξεί ο συνομιλητής μου αν την λέω στον πληθυντικό ή στην γενική και να συνθέσω μ’ αυτήν μιαν άλλη λέξη.

Επιπλέον, κάθε γλώσσα έχει μια συνοχή την οποία καταργεί η νεοκαθαρεύουσα. Τι είναι ισχυρότερο, το γλωσσικό ένστικτο ή γνώση για την προέλευση των λέξεων; Είναι άραγε υποχρεωμένος όποιος δεν μιλάει ιταλικά να ξέρει ότι στο μυαλό του συνομιλητή του είναι όχι τα κοντσέρτα αλλά τα κοντσέρτι; Η νεοκαθαρεύουσα είναι το εργαλείο του δοκησίσοφου, ο οποίος φυσικά ξέρει ποια λέξη είναι ξένη και ικανοποιείται από το στιγμιαίο σοκ, όταν, εκεί που καθένας θα περίμενε μια φυσιολογική γενική ή πληθυντικό, αυτός πετάει μία ακλισιά που εξιτάρει το αυτί. Τέλος η νεοκαθαρεύουσα είναι αυθαίρετη· ο καθένας, κατά την γνώση, το κριτήριο και κυρίως την σύγχυσή του επιλέγει τύπους οι οποίοι άλλοτε παραξενεύουν και άλλοτε είναι τελείως γελοίοι.

Φυσικά και δεν περιμένω να αρχίσουμε να κλίνουμε τα ασανσέρ, γκαράζ, και άλλα τα οποία είναι τελείως ξένα προς τα ελληνικά. Οι λέξεις οι οποίες θίγονται είναι όσες ταιριάζουν στο ελληνικό κλιτικό σύστημα και ο περισσότερος κόσμος έχει πλήρως εντάξει στην γλώσσα του.

Τελικά θα όριζα ως νεοκαθαρεύουσα την επιμονή να αφήνουμε λέξεις άκλιτες και απροσάρμοστες όταν γύρω μας η πλειοψηφία του κόσμου και το γλωσσικό μας ένστικτο δείχνουν την πορεία προς την ενσωμάτωσή τους. Αμφιβάλλω αν αυτή η τάση βοηθάει τους ανθρώπους να εκφραστούν ελεύθερα νιώθοντας κάθε λέξη κτήμα τους. Ας μην ξεχνάμε ότι χιλιάδες λέξεις είναι δάνεια τα οποία ποτέ πλέον δεν αντιλαμβανόμαστε και παρά μόνο εμπλούτισαν τα ελληνικά.

Με μία λιτή και απέριττη ανακοίνωση ο επαναπατρισμένος στο ΠΑΣΟΚ, υπουργός Παιδείας, Α. Λοβέρδος, ξεκαθάρισε ότι ο νόμος για τους αιώνιους φοιτητές θα εφαρμοστεί από 31/8. Με άλλα λόγια έκανε σαφές ότι η Παιδεία αλλάζει ρότα και επιτέλους θα αποπνέει έναν άλλο, πιο δυτικό αέρα.

Ωστόσο, όπως όλα σε αυτή τη χώρα, έτσι και αυτό γίνεται ανάποδα, αφού το προϊσχύον σύστημα δημιούργησε τους αιώνιους φοιτητές, τώρα έρχεται ένα μεταρρυθμιστικό σύστημα που διώχνει όλους τους φοιτητές που συγκεντρώνουν παραπάνω από 2 χρόνια σπουδών επί των προβλεπόμενων, κοινώς το ν+2. Όμως με αυτή τη νέα ρύθμιση, καίγονται εκτός από τα ξερά και τα χλωρά, δηλαδή οι φοιτητές που αναγκαστικά παραμέλησαν τις σπουδές τους για ορισμένο διάστημα, με σκοπό να εργαστούν για να συντηρήσουν τον εαυτό τους, εφόσον οι γονείς τους αδυνατούν να τους υποστηρίξουν οικονομικά. Αυτό όμως δε γίνεται κατανοητό από την πολιτεία που εδώ και τώρα απαιτεί περικοπές.

Έτσι, αφού μειώνει προοδευτικά τον αριθμό των εισακτέων στα πανεπιστήμια, τώρα έρχεται και πετάει έξω περίπου 180.000 φοιτητές. Όμως κανείς δεν αναρωτιέται με ποιον τρόπο προέκυψε αυτός ο αριθμός και γιατί αντιστοιχεί στο ήμισυ του συνόλου της φοιτητικής κοινωνίας. Μήπως λοιπόν, το ζήτημα ή μάλλον το πρόβλημα είναι βαθύτερο από μία απλή αριθμητική μείωση;

Μήπως η πανεπιστημιακή ενότητα, εκτός από απολύσεις διοικητικών υπάλληλων, καθαριστών και καθαριστριών, μειώσεις στη χρηματοδότηση κατά 70% (τα τελευταία 4 χρόνια), χρειάζεται συνολικότερη αναδόμηση προς το συμφέρον των φοιτητών, των οικογενειών αυτών και των καθηγητών και όχι προς τις επιταγές της τρόικας και των ιδιωτικών συμφερόντων.

Όλοι θα συμφωνήσουμε ότι πράγματι η απάντηση στο παραπάνω ερώτημα είναι πολύπλοκη. Οι φοιτητές, κυρίως οι αριστεροί, απαιτούν και διεκδικούν τα μέγιστα δυνατά που διατηρούν το δημόσιο και δωρεάν χαρακτήρα του πανεπιστημίου. Αντίθετα οι υπόλοιποι που συντάσσονται με τις μεταρρυθμιστικές πολιτικές απαιτούν περικοπές και περιστολές αδιακρίτως σε κάθε τομέα.

Η λύση βρίσκεται κάπου στη μέση. Είναι αδιανόητο και οδυνηρό για ένα κράτος που χάνει τα περισσότερα κοινωνικά του σωσίβια που του επέτρεπαν την αξιοπρεπή επιβίωση, να χάνει και το βασικότερο ή ένα από τα βασικότερα που είναι η παιδεία. Αναλυτικότερα, θεμελιώδες και πρωταρχικό γνώρισμα για μία προσπάθεια ανασυγκρότησης της ανώτατης εκπαίδευσης είναι η προστασία του δημόσιου και δωρεάν χαρακτήρα της και όχι η εισαγωγή διδάκτρων, η περικοπές στη χορήγηση συγγραμμάτων που αναγκάζουν τους περισσότερους φοιτητές να δαπανούν μεγάλα ποσά για την αγορά επικουρικού συγγράμματος, το οποίο ενδέχεται να έχει ζητήσει και ο καθηγητής του μαθήματος για την καλύτερη κατανόηση του διδακτικού αντικειμένου.

Από την άλλη, πρέπει να γίνει μία ουσιαστική αξιολόγηση των δομών και των υπηρεσιών των πανεπιστημίων, με βάση τις ίδιες τις ανάγκες τους και όχι τις ανάγκες της κυβέρνησης ή την αδυναμία αυτής για την εξεύρεση χρημάτων από άλλη πηγή. Δηλαδή, να μην παρατηρηθεί το φαινόμενο που συνεχίζεται μέχρι σήμερα, κατά το οποίο δεν υπάρχει προσωπικό στις διοικητικές υπηρεσίες των πανεπιστημίων ή προσωπικό καθαριότητας, με αποτέλεσμα τη δικαιολογημένη δυσφορία φοιτητών και καθηγητών.

Συμπερασματικά, η κυβερνητική πρακτική διαπνέεται από ένα αίσθημα προχειρότητας, όπως τον προηγούμενο Σεπτέμβρη πέταξε πάνω στο τραπέζι το μέτρο της διαθεσιμότητας για τους διοικητικούς υπαλλήλους, αδιαφορώντας για τις ολέθριες συνέπειες που ακόμη δεν έχουν επουλωθεί, έτσι και τώρα πετάει το ζήτημα των αιωνίων φοιτητών παρασύροντας με το μέτρο αυτό τις ζωές και το μέλλον πολλών φοιτητών που πραγματικά αδυνατούν να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους λόγω των συνθηκών που επικρατούν σε κοινωνία και οικονομία, συνθήκες οι οποίες αποτελούν ενσυνείδητες και ψηφισμένες επιλογές των μελών της κυβέρνησης.

Ανήμερα της γιορτής του Δεκαπενταύγουστου, με τον πρωθυπουργό κατάκοιτο εξαιτίας μανιώδους κολύμβησης, η κοινωνία και όσοι από αυτήν έχουν παραμείνει πιστοί στη δοξολογία του ευρωπαϊκού ευαγγελίου, ετοιμάζονται να γιορτάσουν την επιτυχή πορεία της χώρας. Τελευταίο κατόρθωμα είναι μεταξύ άλλων, το ρωσικό εμπάργκο απέναντι στα ευρωπαϊκά προϊόντα, που είχε ως αποτέλεσμα να σαπίζουν τόνοι ροδάκινων και άλλων φρούτων και λαχανικών που προορίζονταν για εξαγωγή προς τη Ρωσία.

Ωστόσο πιστεύω ότι ο νυν υπουργός Εξωτερικών και αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και γνήσιος εκπρόσωπος της δημοκρατικής παράταξης Ε. Βενιζέλος ενδεχομένως να έχει κλείσει κάποια μυστική συμφωνία με την Ουκρανία και τον πραξικοπηματία πρωθυπουργό της, αφού ήταν από τους πρώτους που τον καλωσόρισαν στην ευρωπαϊκή αγκαλιά, πριν από μερικούς μήνες. Ο ίδιος ο Βενιζέλος που στο εσωτερικό της χώρας καταδίωκε (τουλάχιστον φαινομενικά) τη Χρυσή Αυγή και τον διάχυτο ενδοκυβερνητικό φασισμό (βλέπε Μπαλτάκο), στο εξωτερικό χειροτόνησε τους αντίστοιχους χρυσαυγίτες της Ουκρανίας, τους οποίους με τιμές και δόξες τους είχε επίσης υποδεχτεί ολόκληρη η ΕΕ.

Και αναρωτιέμαι σε αυτό το σημείο, για ποιες ευρωπαϊκές αξίες και ιδεώδη μιλά ο επικεφαλής τού Ποταμιού, ο οποίος μάλιστα σε δημοσιευμένο κείμενό του κάνει λόγο για την ανάγκη εξεύρεσης αντισταθμιστικών οφελών έναντι του ρωσικού εμπάργκου, γεγονός που κατά τον Θεοδωράκη αποτελεί χρυσή ευκαιρία διάσωσης των δημοκρατικών θεμελίων της ΕΕ.

Συνεχίζω, μη έχοντας ακόμη κατανοήσει το συλλογισμό του Ποταμιού και των παραποτάμων που επιμένουν να παρασέρνουν τη σκέψη μας σε κάθε βρώμικη και θολή κρύπτη. Μήπως τα ευρωπαϊκά ιδεώδη έχουν σχέση με τα μνημόνια, με την ανεργία, με την φτώχεια, με το ξεπούλημα του δημοσίου, με τα όργια φοροδιαφυγής, με την άνοδο του φασισμού;

Και ενώ η κρίση βαθαίνει, η λιτότητα μεγαλώνει, η ύφεση εξαπλώνεται από το ένα στο άλλο άκρο της κατά τα άλλα δημοκρατικής και ανθρωπιστικής Ευρώπης (ακόμη και στην Γερμανία), η Αριστερά παραμένει έρμαιο των εξελίξεων. Το ένα της άκρο, σκαλωμένο στην κυβερνητική καρέκλα, έτοιμο να συνθηκολογήσει ακόμη και με το διάολο για να καθίσει στο θώκο και όχι για να εξυπηρετήσει τα λαϊκά συμφέροντα (όπως το έλεγε ο Λένιν). Το έτερο άκρο, αγκιστρωμένο στα μαρξιστικά του εργαλεία και σε δυσνόητες αναλύσεις που δεν αντηχούν τον παλμό των προβλημάτων του λαού μας, παρά δίνουν μόνο ένα ιστορικό άλλοθι και μία δικαιολογημένη απουσία από το οτιδήποτε συμβαίνει, περιμένοντας μήπως και ωριμάσουν οι συνθήκες.

Ταυτόχρονα, οι επιθέσεις στα μέτωπα της οικονομίας και της κοινωνίας πληθαίνουν, η καπιταλιστική κρίση (ή ευκαιρία για κάποιους που ακόμη κερδοφορούν), συνεχίζεται και οι αντιστάσεις που προβάλλονται είναι ακόμη πολύ αδύναμες και στενοκομματικές. Τα τελευταία 4 πέτρινα χρόνια, είναι το αποτέλεσμα και όχι η αιτία ενός βαθύτατα αντιλαϊκού και απάνθρωπου συστήματος που επιχειρεί και πετυχαίνει την ικανοποίηση των πιο αδηφάγων ολιγαρχικών ορέξεων του κεφαλαίου. Δε διστάζει μάλιστα, την αυξημένη φορολογία, τους μειωμένους μισθούς και συντάξεις, τις καταργήσεις επιδομάτων και την άνευ όρων παράδοση κάθε παραγωγικού κρατικού τομέα στα χέρια των ιδιωτών, κατ’ επιταγή των ευρωπαϊκών κέντρων εξουσίας, να τα βαφτίζει όλα αυτά ορθή πορεία προς την ανάπτυξη.

Μια ανάπτυξη που δεν είναι άλλη, από τη συσσώρευση του διάσπαρτου κεφαλαίου στα χέρια μιας τάξης, κατά το δόγμα οι πλούσιοι να γίνουν πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι.

Ίσως όμως και να μην είναι τίποτε άλλο από αυτό που δήλωσε σε άπταιστα ελληνικά ο πρώην πρωθυπουργός της Χώρας, Γ. Παπανδρέου, ότι η πολιτική είναι μπελάς και ότι εκείνος δεν ήθελε να μπλεχτεί. Με άλλα λόγια η πολιτική, για τον Παπανδρέου, που του έδωσε την δυνατότητα, όχι μόνο να αιχμαλωτίσει για πάντα τις σάρκες μας στα μνημόνια της ΕΕ, αλλά και να περιοδεύει ανά τον κόσμο διαφωτίζοντας τους νεότερους με την απαράμιλλη σοφία του, δεν είναι παρά μια βρομοδουλειά.

Ενδεχομένως και να έχει δίκιο, πόσο μάλλον αν σκεφτεί κανείς το τι ακολούθησε, μετά την θριαμβευτική του εκλογή, στα τέλη του 2009. Όμως η έννοια της πολιτικής τού σήμερα είναι αντίκρισμα και των πολιτικών επιλογών και των πολιτικών προσώπων. Άνθρωποι και πράξεις περιπλέκονται γύρω από ένα σκοπό και στόχο και συναθροίζουν την ουσία της πολιτικής. Αν λοιπόν σε αυτήν την εξίσωση το πρόσωπο είναι ο Παπανδρέου και η επιλογή είναι το μνημόνιο, ο στόχος φυσικά και δεν είναι η ευημερία του λαού, όπως όλοι βλέπουμε, γνωρίζουμε και νιώθουμε, αλλά κάτι άλλο που όταν το πούμε με το όνομα του, τότε θα βρούμε και το φάρμακο για τη γιατρειά του.

Προς το παρόν, αναζητάμε τη λύτρωση στην πιθανότητα να είναι ο τάφος του Μ. Αλεξάνδρου, το νέο εύρημα στην Αμφίπολη που αν τελικά επιβεβαιωθεί θα αλλάξει ο ρους της ιστορίας και του κόσμου ολόκληρου, κατά δήλωση του Α. Γεωργιάδη.